René Appel, Geweten

Inhoud:

Na de bevrijding trekt een groepje jongeren Johan, Trudy, Henk, Ineke, Sytze en Peter

alleen met elkaar op, omdat ze zich vervelen. Ze spreken eerst regelmatig af bij de

bunker, maar wanneer ze gaan inbreken bij leraren, wordt hun nieuwe plek de zolderkamer in

de vuurtoren. Daar spreken ze ook aan het begin van hun eindexamenjaar af, dat ze geen van

alle gaan slagen. Ze worden tijdens een van hun inbraken betrapt en zakken daarna

allemaal. Trudy komt er daarna achter dat ze zwanger is van Johan. Kort daarna worden ze

door een agent ontdekt in de vuurtoren. Ze moeten dan weer naar de bunker verhuizen. Op

een avond zien ze geen uitweg meer en spreken af om allemaal zelfmoord te plegen. Wanneer

Henk alles probeert tegen te houden, gaat Peter hier tegen in. Sytze en Trudy moeten als

eerst gebruik maken van de Mauser van Johan. Sytze vermoordt Trudy en durft daarna niet

zichzelf van kant te maken. Hij draait helemaal door en wordt door Ineke, waar hij op

verliefd is, naar de vuurtoren geleid en dan vermoordt ze hem. Dit is Peter na vijftig

jaar bijna allemaal vergeten en hij gaat op zoek naar de puzzelstukjes. Hij denkt dat het

allemaal buiten hem om speelde en hij eigenlijk nooit echt erbij had gehoord. Wanneer hij

terug gaat naar zijn geboortestad, zoekt hij Henk, Johan en zijn oude liefde Ineke op. Hij

komt dan achter de hele waarheid, nadat hij scheidt van zijn vrouw Astrid, Johan zelfmoord

pleegt met de Mauser en hij Ineke alles laat opbiechten.

Thema:

Het verdringingsproces van Peter is waar het in dit boek om gaat. Peter heeft alle

gebeurtenissen zo ver weg gestopt, dat hij zichzelf heeft wijsgemaakt dat hij geen

belangrijke rol heeft gespeeld en dat het allemaal de schuld van Johan was. Langzaam komt

alles naar boven en krijgt Peter alle feiten op een rij.

Motieven:

Na de bevrijding kreeg het groepje te maken met een ontzettende verveling. De dingen

die ze toen allemaal hadden uitgehaald, waren aanleiding voor Peter om het allemaal heel

ver weg te stoppen en als het kon zelfs te vergeten. Ze hadden helemaal niks te doen in de

tijd en waren op zoek naar een kick, het inbreken bij hun leraren en de doden die vielen

waren allemaal een oorzaak van hun zoektocht naar een kick. De teleurstelling in het

leven, de bevrijding, de vrede, eigenlijk alles groeide en groeide. Het leven was voor hun

zinloos, dat gevoel wilde Peter waarschijnlijk nooit meer hebben.

Perspectief:

Er is sprake van meervoudig perspectief in dit boek. De personale ik-vorm in het heden

ligt bij Peter en in het verleden is er een personale hij/zij-vorm bij Henk, Ineke, Johan,

Trudy, Sytze en Peter. Ik denk zelf dat de wisselingen optreden om zo een beter beeld te

krijgen van het verleden. Als je alles alleen van Peters perspectief zou krijgen te lezen

dan zou er een zeer subjectief en onvolledig beeld ontstaan van alle gebeurtenissen.

Het was vreemd om te weten dat Johan voor eeuwig bij haar hoorde, maar dat ze hem nooit

zou bezitten. Ze zouden nooit zo samenleven als haar ouders. Laat staan kinderen krijgen.

Dat was onmogelijk. Het lag niet aan het feit dat Johans vader een arbeider was geweest.

Ook de politiek, dat zijn ouders communisten waren, deed er niet toe. Het was iets anders,

iets ongrijpbaars. Zonder er met Johan over te hebben gepraat, was ze ervan overtuigd dat

hij het ook wist. Dat kon ze zien aan zijn ogen, aan de manier waarop hij naar haar keek.

Daar zat het verlies al in.

Hier ligt het personaal hij/zij-vorm bij Trudy, als er geen wisselend perspectief was

geweest dan had je niet geweten wat Trudy's gevoelens waren, voordat ze zelfmoord had

gepleegd.

Tijd:

Er is sprake van twee tijdlagen, je hebt het heden en het verleden. De afzonderlijke

tijdlagen zijn wel chronologisch. De gebeurtenissen in het verleden worden in de volgorde

verteld zoals ze in werkelijkheid na elkaar hebben plaatsgevonden, dit is ook in het heden

het geval. Je zou de gebeurtenissen waarbij het personaal hij/zij-perspectief bij Peter

ligt ook flashbacks kunnen noemen. Peter beleeft bijvoorbeeld het incident van het zomaar

in het water lopen opnieuw. Bij beide tijdlagen is er "veel" gebruik gemaakt van

versnellingen en vertragingen.

Versnelling in het verleden:

Enkele weken hadden ze nu al huisarrest.

Er wordt hier een aantal weken overgeslagen.

Vertraging in het verleden:

Een voorbeeld van vertraging is Johan en zijn Mauser. Hij is ermee aan het

"spelen", dit duurt misschien een minuut, maar wordt wat vertraagd.

Versnelling in het heden:

Gelijk in het begin is er een duidelijke versnelling. Eerst is Peter nog in de keuken

bij zijn vrouw Astrid, die gek van hem wordt, een regel later zit hij in een café iets te

drinken.

Vertraging in het heden:

Het gesprek van Ineke en Peter aan het eind, wanneer Peter haar confronteert. Dat

gesprek begint wat vertraagd.

Het verteltempo ligt best hoog er wordt redelijk snel een lang en ingewikkeld verhaal

verteld. De vooruitwijzingen komen alleen in het heden voor.

Wat zou er zijn gebeurd als er echt een hele ploeg Canadezen of Amerikanen door de

Veepoort was binnengetroken? Als er was gevochten, als we werkelijk waren bevrijd? Zou dan

alles anders zijn gelopen?

Hier duidt de personale ik-persoon (Peter) al aan, dat er iets verschrikkelijks was

gebeurd na de bevrijding.

Ruimte:

Het verhaal speelt zich af rond de vuurtoren. Wanneer ze nog echt op zoek zijn naar de

kick gaan ze de vuurtoren gebruiken als hun speciale plek. Wanneer hun gevoelens steeds

donkerder beginnen te worden, ontdekt de politie hen en moeten ze weg naar de bunker, die

in echte overeenstemming is met hun gevoelens. Ook wordt Sytze er vermoord en wordt Ineke

door Peter geconfronteerd in de buurt van de vuurtoren. Het is een soort contrast. Een

vuurtoren is de redding en richtlijn voor schepen op zee, maar zij raken als het ware

steeds verder ontspoord en de vuurtoren kan hun niet redden.

Ook de zee en het weer spelen een grote rol. De zee als de vrijheid die ze maar niet

kunnen krijgen, dit komt heel duidelijk naar voren wanneer Peter de zee in loopt, omdat

het zo'n grote aantrekkingskracht heeft en hij eindelijk van alles af wil zijn en het weer

is steeds weer in overeenstemming met hun gevoelens.

Hun HBS wordt later in een politiebureau veranderd, dit is een zeer ironische speling

in het verhaal. Ze voelden zich als gevangenen daar en nu is het een politiebureau.

Hoofdpersonen:

Peter van Galen is een round-character, je leest hoe hij zich in het verleden en het

heden ontwikkelt. Na de bevrijding is hij een verlegen jongen, dat merk je aan hoe hij

Ineke niet durft te benaderen. Langzaam maar zeker durft hij steeds meer, zoals tijdens

een inbraak naar boven gaan. In het heden is hij thuis een echte doorsnee bejaarde, maar

wanneer hij Ineke weer vindt, gaat hij zelfs nieuwe kleren kopen.

Ineke is ook een round-character, vooral aan het eind van het verhaal wanneer je

erachter komt dat zei Sytze vermoordt, dat is een handeling, dat je niet van haar

verwacht. Ook hoe ze na de dood van Trudy steeds meer in zichzelf keert is een van de

ontwikkelingen die ze doormaakt. In het heden verwacht je niet dat ze uiteindelijk in de

trein stapt met Peter.

Johan is ook een round-character in het verleden. Je leest hoe hij met de Mauser omgaat

en met Trudy's zwangerschap. Hij wordt een steeds donkerder iemand, net als de anderen

trouwens. In het heden wordt hij als een cynische oude kluizenaar omschreven en dat blijft

hij tot aan zijn zelfmoord.

Trudy is een round-character, die van een keurig meisje voor de bevrijding verandert in

iemand zonder hoop zou ik zeggen. Als je haar gedachtes over haar ouders, Johan en het

leven leest dan merk je een duidelijke verandering.

Ook bij Sytze is er sprake van een round-character en dat komt het duidelijkst naar

voren wanneer hij eindelijk nee tegen zijn vader zegt wanneer hij moet gaan behangen. Hij

is degene die altijd wel een verhaaltje te vertellen heeft, een beetje de stoere leider

zou je bijna zeggen, want op een dag willen ze gaan stelen, maar Sytze durft niet en het

gaat niet meer door.

Bij Henk moet ik zeggen dat ik erg twijfel of hij nou een round- of flat-character is,

want een echte ontwikkeling maakt hij niet door. Hij is heel erg rationeel en fat

verandert niet, hij wil hun zelfmoordpoging stoppen. Al had ik dat van hém niet verwacht

eerder van Peter, misschien is dat wel de ontwikkeling die hij doormaakt.

Titel:

Geweten kan twee betekenissen hebben. In de eerste plaats van je geweten, dat alle

overlevenden hun hele leven lang met een last en schuldgevoel hebben rondgelopen. Bij

Johan eindigt dat in zelfmoord, Henk kan niet slapen en wordt door Trudy en Sytze bezocht,

Ineke heeft na Trudy nooit meer een vriendin gehad, maar wel heel veel vriendjes, zij

heeft jarenlang met de last rondgelopen, dat ze Sytze had vermoord en Peter heeft alles

verdrongen, omdat zijn geweten het niet aankon.

Het kan ook zijn geweten in de zin van iets weten. Hoe Peter op zoek gaat naar de

waarheid om achter iets te komen wat hij eigenlijk altijd heeft geweten.

Spanning:

De vooruitwijzingen in het heden bouwen de spanning erg op. Peter zegt en denkt steeds

dingen, zoals "het was vreselijk", "hoe heeft het ooit zo ver kunnen

komen?". Dit maakt je erg nieuwsgierig.

De tijdlagen maken het ook erg spannend, omdat je steeds een puzzelstukje erbij krijgt

en zo een steeds duidelijker beeld van de gebeurtenissen.

De wisselende personaal hij/zij-perspectief laat je een toch wat objectiever beeld

vormen dan wanneer het perspectief alleen bij Peter was gebleven.

De liefde tussen Peter en Ineke is nog zoiets, je wilt als lezer graag weten hoe dat

afloopt of ze uiteindelijk samen zullen zijn of niet. Dit blijft zo tot het eind.

Eigen mening:

Ik had nog nooit van René Appel gehoord en toen u het boek aanraadde, dacht ik dat het

misschien wel het proberen waard was. Zonder dat ik de achterkant had gelezen, begon ik in

het boek. Het is een heel goed opgebouwd verhaal, vooral wat de spanning betreft. Het is

iets wat ook daadwerkelijk had kunnen gebeuren en daarom was het zeker niet moeilijk om je

in te leven en je mee te laten slepen door het verhaal. Door de wisselende perspectief

werden alle hoofdpersonages zeer geloofwaardig beschreven en leefde je met alle zes mee.

Op een gegeven moment voelde ik diezelfde verveling, zinloosheid en depressie bijna. Al na

het eerste hoofdstuk was het voor mij moeilijk om het boek neer te leggen, dus ik kan wel

zeggen dat er sprake was van spanning. René Appel schrijft duidelijke taal, niet te lange

zinnen waardoor het erg makkelijk leest. Dit boek is zeker een aanrader!

• Los Geld
• Geronnen Bloed
• Zinloos Geweld
• Schone Handen
• Tweestrijd