Wanneer het precies was dat het boek 'Ciske de Rat' verfilmd werd met Danny de Munk in de hoofdrol weet ik niet meer precies. Het zal rond '85 geweest zijn. Ik was nog maar een klein meisje en kan me goed herinneren dat 'Had ik maar iemand om van te houen' een hit was. Deze soundtrack en de film hebben ervoor gezorgd dat Cis voor eens en voor altijd een plaatsje in mijn hart heeft gekregen.

Nu, zo'n tien jaar later, ben ik Ciske nog steeds niet vergeten. Vaak zag ik in de bibliotheek het boek 'Ciske' staan, maar de dikte van het boek schrok me telkens af. Tot afgelopen grote vakantie: toen besloot ik de stoute schoenen aan te trekken en het gewoon te proberen. En wat bleek: het boek was minstens zo mooi als de film en het was dus helemaal niet erg dat het zo dik was!

In eerste instantie sprak het boek me niet heel erg aan. Dit is geheel te wijten aan het feit dat het verhaal niet overeenkomt met de film. Dat was even wennen; ik moest mijn verwachting van het boek op de achtergrond plaatsen en gewoon verder lezen. Dat deed ik dus ook en al snel zag ik in dat zowel het boek als de film zo zijn eigen charmes heeft.

Van het boek vond ik het erg mooi dat het geschreven is vanuit meneer Bruis, de leraar van Ciske. De film bekijkt het verhaal vanuit Cis, wat natuurlijk heel vertederend is, maar de schrijver weet naar mijn idee in het boek heel mooi weer te geven hoe meester Bruis' liefde voor Ciske gewekt wordt. Juist doordat hij (de ik-persoon, meneer Bruis), vooral in het begin, probeert het verhaal zo neutraal mogelijk weer te geven, zie je hoe erg Bruis gehecht is aan zijn oogappeltje.

Het was grappig om te zien wat de filmmakers allemaal uit het boek geschrapt hebben; juist die dingen waren voor mij het leukste om te lezen, omdat ze het verhaal in een heel ander daglicht stelden.

Maar niet alleen het perspectief gaf bij mij de doorslag dat het boek nu op mijn lijstje favorieten staat; zowel het tijdsbeeld waarin het eerste en tweede deel zich afspelen, als de vriendschap tussen meester Bruis en Ciske waren twee factoren die bij mij de doorslag gaven.
Het tijdsbeeld is volgens mij een van de belangrijkste factoren in het boek die op de achtergrond een hele belangrijke rol voor mijn meningsvorming heeft gespeeld. De armoede, de kleding (van groot belang in de film natuurlijk), etc, scheppen toch een heel andere sfeer dan wanneer het boek geschreven zou zijn met de jaren '90 op de achtergrond. Dan zou het boek me denk ik een stuk minder aangegrepen hebben, want je hebt tegenwoordig al zoveel van die films en boeken waarin mishandeling een hoofdrol speelt en het verhaal dus minder af zou steken zoals het nu doet.

Tja, en dan natuurlijk de vriendschap tussen meester Bruis en Ciske. Gewoon een heel mooi aspect in het boek!

Afsluitend: helemaal niet erg dat het zo dik was (ik wil hem nu zelfs al weer een keer lezen!) en mooi dat het zo anders dan de film was. Vooral het tijdsbeeld en de verhouding tussen de hoofdpersonen maken het boek een aanrader.

Discussiepunten:

1. Verschil boek/film: welke verschillen zijn er en wat is uiteindelijk het mooiste geheel?
   
2. Deel 2 en 3: zijn ze de moeite waard of moeten ze gezien worden als het uitbuiten van het geslaagde eerste deel?
   
3. Zou je het verhaal van Ciske in een andere tijd kunnen plaatsen zonder dat het daarmee het totaalbeeld wordt beschadigd?