Boekverslag : G.l. Durlacher - De Zoektocht
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2613 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2613 woorden.
Ι. Beschrijving
Auteur: G.L. Durlacher
Titel: De zoektocht, Verhalen
Plaats: Amsterdam
Verschijning: 1991
Druk: Niet bekend
Ik heb dit boek uitgekozen omdat het een boek was met een heel ander onderwerp dan dat ik normaal lees. Dit boek gaat over de ´zoektocht` van de heer Durlacher en andere overle-venden naar hun verleden. Dit gaat terug naar de oorlog. Ik las tot voor kort ook veel detec-tive verhalen, maar ik wilde gewoon eens iets anders proberen. Ook wist ik dat het (voor mij) een niet te eenvoudig boek was. Je moet er toch op vooruit gaan, nietwaar?!
Een korte samenvatting:
Dhr. G.l. Durlacher heeft als kind gevangen gezeten tijdens de oorlog in een (vernietigings-) kamp. Samen met enkele anderen heeft hij dat op wonderbaarlijke wijze overleefd. De groep overlevenden is uiteen gevallen, maar ze proberen deze groep weer bij elkaar te brengen. Dit is al deels gelukt. Dhr. G.l. Durlacher heeft de opdracht gekregen van de groep, voor zover die al bijeen is gebracht, om uit te zoeken waarom en hoe juist zij het hebben over-leefd. Hij reist hiervoor af naar de woonplaatsen in verschillende landen, op zoek naar zijn lotgenoten. Met hen spreekt hij over vroeger, hoe zij het ervoeren, en hoe zij wisten te over-leven. Van dit alles maakte hij notities aantekeningen. Ook nam hij het gesprek dat hij voer-de op. Op het eind in het boek is er een (jaarlijkse) bijeenkomst van de groep, waar ze o.a. door middel van de notities van dhr. Durlacher proberen te onderzoeken waarom zij hebben overleefd. Maar ieder antwoord roept nieuwe vragen op, en niet iedereen kan of wil het ver-leden terug halen, omdat ze bang zijn om zichzelf en hun familie er mee te kwellen.
Ik vond het boek best moeilijk, maar ook interessant. Er werden ook veel moeilijke woorden gebruikt, maar hierdoor gaat mijn leeskwaliteit wel vooruit. Ook werd er veel gesproken over Islamitische geloofsrichtingen etc., maar hier weet ik niet zo veel van. Op zich was het een best goed om te lezen. En er waren veel terugblikken naar de oorlog. Hoe hebben zij zelf geleefd onder de omstandigheden in de oorlog, wat voor een ervaringen hebben zij aan de oorlog overgehouden, waarom hebben juist zij overleefd. Er zaten ook onduidelijke persona-ges in. Mensen die heel onduidelijk hun mening lieten blijken, waardoor je niet wist wat ze wilden en dachten. Hierdoor ontstonden ook open plekken. De opbouw begon vrij onduide-lijk, dit mede door de flashbacks en open plekken, maar naar mate het verhaal vorderde werd de opbouw duidelijker: De heer Durlacher kijkt steeds met lotgenoten terug naar het verhaal.
ΙΙ. Verdieping
1. De tijd
Het verhaal wordt zeker niet chronologisch verteld. Dit komt doordat er een heleboel flash-backs in het verhaal zijn verwerkt. Het verhaal begint bij de start van de reis van de heer Durlacher, maar de gebeurtenissen die hieraan voorafgingen worden (deels) duidelijk door de verschillende terugblikken. Is het niet door gesprekken dan wel door gedachtes. Er wor-den dwars door elkaar allerlei stukken verteld uit de geschiedenis. En er is dus ook een ver-schil tussen fabel en sujet. Het fabel begint bij de oorlog en eindigt nu, in de moderne tijd. Het sujet echter loopt uiteen van het beginstuk uit de moderne tijd, en gaat dan langzaam (steeds afwisselend vroeger, oorlogstijd – moderne tijd) naar het laatste stuk uit de moderne tijd. Het verhaal is dus ook niet continu.
Een aantal (het zijn er nog al veel namelijk) belangrijke flashbacks zijn:
Blz. 34: ‘Wij stelden onszelf de vraag of er een verklaring te vinden is voor het hogere per-centage overlevenden bij onze groep vergeleken bij dat van onze volwassen medegevange-nen en ik realiseerde me dat ik daar eigenlijk nooit bij had stilgestaan.’
Blz. 36: ‘Jij had al een beeld van wat een normaal leven is, maar de jongeren – en ik ben haast vijf jaar jonger dan jij en drie jaar jonger dan Yehuda – hadden nog geen enkele vaste voorstelling van een beschaafde wereld. Theresienstadt en Auschwitz waren voor kinderen de wereld, al was het geen beschaafde.’
Blz. 94: ‘In het leven van zijn vader, civiel-ingenieur en ondanks de crisisjaren in goeden doen als bierbrouwer en restauranthouder, speelde het jodendom geen enkele rol. Hij was politiek actief in de sociaal-democratische partij, had vrienden in alle lagen van de bevolking en bracht de wereld mee naar huis. Vele voorouders hadden hun wortels in Budweis en geen van hen was ooit om redenen van afkomst slecht bejegend. Zijn moeder, geboren in Ostra-va, was wel opgegroeid in een traditioneel joods gezin, maar zij had evenmin geleden om haar achtergrond. Tot in het begin van de oorlog leek het leven heel gewoon voor Harry. Een paar lagere-schooljaren gelijk die van duizenden andere kinderen het land. Vriendjes op straat, spelen in de velden, dwalen door de bossen.’
Blz. 128: ‘… aan het moment dat hij en zijn moeder wachtten op de trein naar Theresien-stadt en wegens ´overcompleetheid` naar huis gestuurd werden. Alleen, dat ´thuis` was al gedeeltelijk leeggeroofd. Twee weken later arriveerde het vaderloze gezin alsnog in het get-to.’
Een paar (belangrijke) terugwijzingen:
Blz. 109: ‘Als kind waren we niets anders gewend dan het leven in de kampen. Hierdoor wis-ten we dan ook totaal niet hoe de wereld er buiten de muren uitzag.’
Blz. 120: ‘Bij elke vraag over die periode van 12 december 1942 tot 7 mei 1945 geeft hij gegeneerd toe zich niets te kunnen herinneren en bladert dan zenuwachtig door de met kin-derhand beschreven bladzijden.
Blz. 155: ‘In het kamp hadden we zwaar. Weinigen konden overleven en we zagen iedereen om ons heen sterven.’
Een paar (belangrijke) vooruitwijzingen:
Blz. 78: ‘Hij stierf in het kamp, een twee jaar voordat zijn groep bevrijd zou worden door de Amerikanen.’
Blz. 141: ‘Mijn vrouw verliet me een half jaar voor ik weer contact zou krijgen met de groep’
Het effect van de belangrijkste flashbacks op mij als lezer is volgens mij meer te weten ko-men over het verleden van de heer Durlacher en zijn mede-overlevenden. Er zijn in het be-gin van het boek een heleboel open plekken (welk kamp?, welke groep ´jongens`?). Deze worden later in het verhaal (deels) uitgelegd door middel van flashbacks.
Het verhaal speelt zich, zoals eerder genoemd, af in het heden, maar er wordt zeer veel ge-praat over het verleden. Ik zou, als het zou moeten, kiezen voor de tijd rond de WO ΙΙ, maar volgens mij is het in dit geval geen historische tijd. Het verhaal speelt zich immers in het heden af.
De verteltijd is 187 bladzijden, maar de vertelde tijd ongeveer 50 tot 60 jaar. Dit komt door de vele flashbacks in het verhaal. Er wordt gesproken over hun jeugd, in de tijd dat ze in de oorlog gevangen zaten in de vernietigingskampen. Er wordt langzaam maar zeker een over-stap gemaakt van het verleden naar het heden: Het begint bij de zoektocht van dhr. Durla-cher, dan wordt er steeds afwisselend gepraat over het heden en verleden, en het verhaal eindigt met een bijeenkomst van de groep overlevenden waar dhr. Durlacher o.a. zijn bevin-dingen over zijn zoektocht vertelt. Dit alles terwijl de vertelde tijd zeker niet meer is dan een halve à één dag (maar dit verschilt per leestempo).
2. Personages
Ik geef alleen een karakterbeschrijving van dhr. Durlacher, hij is de (enige) hoofdpersoon, en van één lid van de groep overlevenden, namelijk Yehuda (hij is degene die het meest genoemd wordt van de leden).
Dhr. Durlacher is niet zo lang, ik schat zo´n 1,70 à 1,75 meter, vrij kalend boven op zijn hoofd, draagt een baard en een snor, en heeft een bril. Hij is zachtaardig, maar heeft (net als veel van zijn lotgenoten) moeite met het verwerken van zijn verleden. Hij wil geen men-sen kwetsen maar wijkt niet (of nauwelijks) van zijn doel af.
Yehuda is langer, tussen de 1 meter 75 en de 1 meter 85, en heeft wit, krullend haar. Ook hij heeft een kleine baard. Hij komt wat hard over maar is heel vriendelijk en zeer emotio-neel. Hij probeert dhr. Durlacher ook zoveel mogelijk te helpen met zijn zoektocht naar het verleden.
De belangrijkste personages zijn met elkaar verbonden doordat ze vroeger, als kind zijnde, met elkaar in een vernietigingskamp hebben gezeten. Wonder boven wonder hebben ze het overleefd, net als een aantal anderen. De overlevenden hebben een groep opgericht en ko-men eens in de zoveel tijd bij elkaar. Deze groep heeft dhr. Durlacher ook de opdracht ge-geven uit te zoeken waarom en hoe zij hebben overleefd. Yehuda probeert hem hier ook zo veel mogelijk bij te helpen. Dhr. Durlacher speelt dus de rol van onderzoeker, en Yehuda zowel de rol van ondervraagde (ook hij wordt door dhr. Durlacher ondervraagt naar zijn ver-leden) als de rol van een hulpje.
De hoofdpersoon bereikt echter niet zijn doel. Zijn doel was antwoord krijgen op de vraag waarom en hoe juist zij konden overleven. Dhr. Durlacher slaagt hier niet in, want ieder ant-woord levert nieuwe vragen op. Vanuit de groep overlevenden komen wel antwoorden maar deze zijn niet gegrond genoeg om een conclusie uit te trekken.
Ik denk dat belangrijkste personen karakters zijn. Het zijn echt personen op zich, die met niemand anders te vergelijken zijn. Door hun doen en laten, omgaan met anderen etc. on-derscheiden zij zich van elkaar. Het zijn niet (standaard)typetjes die in een boek voorkomen zoals een Romeo en een Julia, maar echt afzonderlijke personages.
Ik vind het ook moeilijk de personages te herkennen en me met een van hen te kunnen ver-gelijken. Ik heb de oorlog niet meegemaakt en heb totaal geen flauw benul van wat dat voor een invloed op je heeft. Natuurlijk zijn er wel bepaalde eigenschappen die veel vaker voor-komen, ook nu nog, zoals vriendschappelijkheid en openheid etc. Dit valt ook nog wel te herkennen. Maar in iedere persoon zit een geheel eigen karakter, die zijn of haar omgang met het verleden heeft. Ik vind niet dat ik mag oordelen over iets waar ik zelf niets van af weet. Ik weet niet hoe zij zich voelen en wat voor invloed hun verleden heeft op hun gedrag, en ik kan me daarom ook niet met één van hen vergelijken.
3. Opbouw
Het verhaal begint, zoals eerder genoemd, met het begin van de zoektocht van dhr. Durla-cher. Daarna komt hij bij de verschillende leden van de groep, met wie hij spreekt over het verleden. Dan gaat hij naar het volgende lid en spreekt daarmee ook weer over het verleden enzovoorts. Nadat hij alle leden heeft gehad komt er een bijeenkomst van de groep. Dit is tevens het einde van het boek. Ik weet niet zeker of dit valt onder een cyclische opbouw. Ik denk het wel, maar ik weet het niet zeker. Er wordt namelijk verteld over het verleden, de tijd voorafgaand aan de zoektocht (weliswaar niet in één keer, maar toch). Alles heeft zeer sterk met elkaar te maken: alles wijst terug naar het verleden, naar het begin van hun vriendschappen. Alleen staan de stukken over het verleden niet in logisch-chronologische volgorde en bevatten ze open plekken. Het verhaal heeft een open einde. Het hele verhaal gaat over de zoektocht naar het antwoord op hun vragen. Maar uiteindelijk komt daar geen antwoord op. Naar mijn mening is de functie van de structuur toch een beetje spanning op-bouwen, voor zover dit mogelijk is. Het is misschien voor de jeugd niet zo heel interessant om alleen maar te horen over de vraag. Er moest toch een beetje spanning gecreëerd wor-den. Dit werd gedaan door middel van de structuur (flashbacks, terugverwijzingen, open plekken etc.).
4. Vertelsituatie
Het verhaal wordt verteld door de ogen van de ik-persoon. In dit geval dus dhr. Durlacher. Hierdoor wordt het verhaal wel onbetrouwbaar. Alles wat je als lezer te lezen krijgt zijn ge-mengd met meningen en gevoelens. Het is dus niet objectief. Misschien hoort de hoofdper-soon wel alleen de dingen die hij wil horen. Ik denk dat de functie hiervan spanning opwek-ken is. Niet alles saai en langdradig verteld maar echt laten voelen alsof de lezer midden in het gesprek zit. Dit heeft toch wel een goed effect op mij als lezer: ik lees hierdoor bijvoor-beeld makkelijker door als ik iets saai vind.
5. Thematiek
Volgens mij is de thematiek van het verhaal leven in en na de oorlog. Dhr. Durlacher gaat op zoek naar antwoorden bij andere overlevenden en vraagt hen over vroeger. Ze spreken sa-men over de oorlog, hoe ze die konden overleven en hoe hun leven nu is na de oorlog. De titel ´De zoektocht` duidt dan ook op dit onderzoek naar het verleden. De ondertitel ´Verhalen` duidt op de vele verschillende verhalen van andere overlevenden, die ieder op eigen wijze wisten te overleven.
6. Ruimte
Het verhaal speelt zich op vele plekken af. Het begint op een vliegveld, daarna in verschil-lende plaatsen in verschillende landen bij lotgenoten thuis en op het eind in een zaal bij een bijeenkomst. Ook wordt er gesproken over de reizen tussen die verschillen plaatsen. De ruimte van de flashbacks is voornamelijk de vernietigingskampen in de oorlog. De ruimte is dus niet geconcretiseerd. De functie van ruimte is misschien afstand creëren. Ook is de ruim-te in de oorlog belangrijk, hieraan hebben zij namelijk slechte herinneringen aan over ge-houden. De plaats van het reizen en de woningen van de overlevenden zijn verder niet zo belangrijk voor het verhaal.
7. Taalgebruik
Het enige wat ik opmerkelijk vond aan de stijl en het woordgebruik is dat er een aantal moeilijke woorden inzaten. Dit waren voornamelijk woorden uit verschillende geloofsrichtin-gen (bv. het jodendom).
Ik vind het moeilijk om 1 pagina te vinden waar veel (Islamitische etc.) moeilijke woorden opstaan: ze staan zeer verspreid. Ik heb hier een bladzijde met een aantal moeilijke woor-den:
al een aantal van deze verhalen, die door de uit Washington telefonerende directrice geredigeerd waren, gelezen. Hasidic Tales of the Holocaust had zij de bundel genoemd. Elk hoofdstuk, iedere bladzijde confronteerde mij met feiten die ik in mijn eigen geheugen en inontelbare verslagen in archieven en bibliotheken was tegengekomen. Alleen, de beelden die uit dit boek opstijgen, hebben de raadselachtigheid en de mystieke warmte van Chagall en Singer, die mijn hart begrijpt en mijn hoofd verwerpt. Nergens is toeval; elke redding is genade en godsvertrouwen straalt uit iedere zin. In mijn hoofd zijn de beelden schel, vaak gruwelijk en kil, een oceaan van woede waarin minieme eilanden van hoop en kameraadschap drijven. De woorden die mij hier omringen, hoe tragisch ook, zijn woorden van geloof en hoop. Bevestigingen van het Pesachfeest: Verlossing uit de slavernij, de Exodus der Uitverkorenen. Geleidelijk voel ik de boosheid en de schrik die mij bij het binnenkomen bevangen hebben, verdwijnen. Waaraan ontleen ik het recht over uitstallingen te oordelen in termen van masochisme en flagellantendom, vraag ik mij af. Nu mijn zenuwen tot rust komen na de confrontatie met de memento's uit mijn jongensjaren, zie ik pas in dat deze foto's, deze voorwerpen, voor chassidische joden een andere, bijna rituele betekenis hebben. De platen in de Haggada, het verhalenboek van de uittocht uit Egypte, beduiden haast hetzelfde: 'Weet dat je vernederd wordt door mensen, maar dat Jahwe je vertrouwen nooit beschamen zal!' Heel goed besef ik dat die gedachte velen, in en na de oorlog, de zielerust verschafte die ik en andere lotgenoten missen. Verwonderd en ontroerd had ik in Eliachs boek gezien hoe toeval als genade werd vermomd en redding uit de vuurstorm werd verheven tot loon voor sterk geloof.
89
8. Literaire kritiek
Geloof het of niet, maar op het Internet is (bijna) niets te vinden over dit boek. Het wordt wel genoemd (‘hij schreef onder andere ´de zoektocht`), maar verder wordt er niet veel zinnigs genoemd. Het programma ´Litherom` werkte niet. Vandaar dat ik geen recensie heb kunnen vinden.
ΙΙΙ. Evaluatie
Wat ik moeilijk vond aan dit boek waren vooral de moeilijke woorden uit de verschillende geloofsrichtingen (ik ben niet zo gelovig en hier dus ook niet zo mee bekend) en de ietwat verwarrende indeling (eerst heden, dan verleden, dan weer heden, dan weer verleden etc. etc.) waardoor open plekken ontstonden.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen