Boekverslag : Moliere Moliere - Lavare
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2841 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2841 woorden.
Het boek L’Avare is eigenlijk een toneelstuk, welke vijf actes kent, onderverdeeld in ieder scenes. Het toneelstuk speelt zich af in en rond het huis van Harpagon, het hoofdpersonage, in Parijs.
Samenvatting
Acte I: Drie Huwelijksplannen
Harpagon, de hoofdpersoon in dit toneelstuk, leren we kennen als een gierige, rijke weduwnaar en vader van Elise en Cléante. Zijn dochter Elise is heimelijk verloofd met de Napolitaanse edelman Valère. Om elkaar meer te zien en om in de smaak te vallen bij haar vader gaat Valère voor Harpagon werken als intendant (beheerder van zijn geldzaken). Harpagon mag er echter niet achterkomen wat de werkelijke reden is dat Valere voor hem gaat werken, want die accepteert hem nooit omdat hij niet van goede komaf is.
Cléante, op zijn beurt is verliefd geworden op mariane, een jong meisje zonder geld. Cléante vertelt zijn zus dat hij zijn oog heeft laten vallen op Mariane. Hij zou op zijn beurt graag met Mariane trouwen, maar Cléante denkt wel te weten hoe zijn vader zal reageren. Zowel Cléante als Elise vrezen dat hun trouwplannen zullen botsen op een onverbiddelijk verzet van hun vader, Harpagon. Toch vraagt Cléante zijn zus of ze voor hem erachter kan komen hoe hun vader er tegenover staat.
Harpagon is met zijn geld bezig als zijn kinderen eraan komen. Achterdochtig en verscheurd door ongerustheid (hij heeft namelijk tien miljoen gouden kronen in de tuin begraven) vraagt hij wat ze hebben gezien of gehoord. Hij laat hen echter niet uitspreken en deelt zijn kinderen mee dat hij van plan is om met Mariane te trouwen . Ook meldt hij dat hij Elise wil laten trouwen met Anselme, een oude vriend van hem en om een zekere weduwe als vrouw aan Cléante te geven. Elise gaat er fel tegenin en uiteindelijk gaat Harpagon aan Valère vragen wie er gelijk heeft. Zonder echt iets te weten van het conflict zegt hij (om in de smaakt te vallen bij Harpagon) dat Harpagon gelijk heeft. Zo maakt hij, zonder het te beseffen zijn eigen positie slechter.
Cléante haat zijn vader omdat hij wil trouwen met Mariane en wil de trouwerij terugdraaien. La Flèche, de knecht van Cléante, probeert het idee echter tevergeefs uit zijn hoofd te praten.
Acte II: Harpagon doet goede zaken
Harpagon krijgt van Maître Simon, zijn financieel adviseur, te horen dat Anselme een goede partij is. Cléante verwijt zijn vader vervolgens dat hij er alleen maar rijker op wil worden.
Harpagon heeft ondertussen Frosine, een koppelaarster, gevraagd hem met Mariane te koppelen. Ze prijst hem de hemel in door te zeggen dat de moeder van het meisje inmiddels haar toestemming voor het huwelijk heeft gegeven en laat harpagon bovendien geloven dat Mariane een voorliefde koestert voor oudere mannen.
Desondanks zit Harpagon in over het ontbreken van een bruidsschat. Frosine probeert hem aan te tonen dat het meisje de gewoonte heeft zuinig te zijn, wat een goede eigenschap zal zijn in het aankomende huwelijk. Maar Harpagon laat zich niet zomaar overtuigen.
Frosine oppert dan het idee om Mariane uit te nodigen voor een diner.
Ondertussen probeert Cléante 15.000 francs te lenen, maar hij verneemt datde lener een buitensporig hoog rente-bedrag vraagt en tevens van plan is om in het bedrag van lening een bonte verzameling oude spullen op te nemen, die op een onredelijke prijs worden geschat.
Verontwaardigd over deze voorwaarden voor lening, ontdekt Cléante dat de gierige woekeraar niemand anders is dan Harpagon, zijn eigen vader.
Vader en zoon krijgen hierover een fikse ruzie.
Acte III: Mariane wordt ontvangen
Maître Jacques, kok en koetsier, wil het diner tot een luxe maken. Harpagon gaat helemaal door het lint, want dat kost natuurlijk handen vol met geld. Valère praat natuurlijk weer met Harpagon mee en geeft hem gelijk. Maître Jacques verwijt Harpagon dat er dan veel te weinig eten op tafel zal komen. Volgens Harpagon valt dat allemaal best mee.
De maitre krijgt het vervolgens letterlijk aan de stok met Valere, de intendant en de kok krijgt hierom stokslagen van de intendant. De maitre zweert vervolgens dat hij zich wreken.
Ondertussen arriveert, begeleidt door Frosine, Mariane bij het huis van Harpagon. Frosine blijft druk bezig om Mariane over te halen om met Harpagon te trouwen. Zij vertelt het meisje dat de vrekkige man dan wel oud is, maar hij is ook al aan het einde van zijn leven is en de erfenis zal dan niet mis zijn. Maar als Mariane Harpagon ziet walgt van hem en wil zeker niet met hem trouwen trouwen. Tegen Harpagon echter zegt Frosine dat Mariane hem heel leuk vindt en dat ze juist op oude mannen valt. Dan komt plotseling Cléante ten tonele, hij waarin Mariane de jongen herkent die haar het hof heeft gemaakt. Cléante begint een gesprek met Mariane in een taal met een dubbele betekenis. Hierin maken de twee geliefden elkaars gevoelens voor de ander kenbaar en bovendien begrijpt Harpagon niet waar het werkelijk om draait.
Maar Harpagon heeft moeite zijn woede in te houden, zeker wanneer Cléante een diamanten ring pakt en deze aan Mariane schenkt. Harpagon ontploft bijna, maar kan er niet iets van zeggen omdat het anders lijkt alsof hij Mariane geen diamant wil geven.
Acte IV: Breuk tussen Vader en Zoon
Cléante is vastberaden om met Mariane te trouwen. Frosine legt ondertussen een list uit aan Cléante en Mariane, die ze heeft bedacht om Harpagon te doen afzien van zijn huwelijksplannen. Wanneer Cléante even later op het punt staat om de hand van Mariane te kussen komt plotseling de oude vrek binnen. Omdat hij vermoedens heeft van een intrige tussen de twee, doet hij alsof hij heeft afgezien van het huwelijk met Mariane. Harpagon hoopt dat zijn zoon zo zijn ware gevoelens voor Mariane aan hem zal toevertrouwen. De jongen loopt in de val en bekent zijn vader dat hij verliefd is op Mariane en van plan is haar te trouwen. Hij zegt tegen Harpagon dat trouwen met iemand een teken van liefde hoort te zijn.
Hierop volgt wederom een fikse ruzie tussen vader en zoon. Maître Jacques komt echter tussenbeide. Hij wet de twee te verzoenen door tegen beiden te zeggen dat de ander zich erbij heeft neergelegd, hoewel dit natuurlijk niet zo is. Ze denken allebei dat de ander van Mariane afziet, totdat ze zich aan elkaar verontschuldigen. Dan blijkt dat de kok heeft gelogen en is het probleem helemaal nog niet opgelost. Weer volgt er een flinke ruzie tussen de twee.
Uiteindelijk komt het zover dat Cléante uit huis wordt gezet en wordt onterfd.
Cléante heeft hierdoor zo de pest aan zijn vader gekregen dat hij met hulp van La Flèche het geld van zijn vader steelt. Als Harpagon merkt dat hij bestolen uit hij zijn gevoelens in een komische monoloog, vol razernij, wanhoop, radeloosheid en vol van wraakgevoelens.
Acte V: Eind goed, al goed
Uiteindelijk komt er een inspecteur van politie aan te pas. Maître Jacques, om zich te vreken, beschuldigt Valère van de diefstal. Hij beweert de intendant te hebben zien lopen met de cassette waarin Harpagon zijn geld bewaart. Wanneer Valere op het toneel verschijnt zet Harpagon hem onder druk om zijn misdaad te bekennen. Valere denkt echter dat het gaat om zijn geheime verhouding met Harpagon’s dochter, Elise. Hij betuigt de oprechtheid van zijn bedoelingen en dit misverstand tussen hem en Harpagon houdt een hele scene aan. Wanneer einelijk de waarheid aan het licht komt, dreigt Harpagon zijn dochter op te sluiten en de intendant te laten ophangen.
Plots verschijnt Anselme weer en wordt alles uitgelegd.
Valere onthult hier zijn echte indentiteit, om zich zo vrij te pleiten en hij vertelt zijn verhaal.
Zo komen we te weten dat hij eigenlijk de zoon is van Anselme en dat Mariane zijn zus is. En dus tevens de dochter van Anselme. Deze Napolitaanse aristocratische familie werd 16 jaar geleden namelijk uitelkaar gerukt tijdens een schipbreuk. Met dit romaneske en vooral zoetsappige moment van weerzien komt alles toch nog goed.
Cléante geeft Harpagon zijn geld terug in ruil voor zijn toestemming om met Mariane te trouwen. Harpagon moet dit wel accepteren als hij zijn geld terug wil. En Anselme zal voorzien in de kosten van de twee komende huwelijk. Dat van Cléante met Mariane en dat van Elise en Valere. En Harpagon….?
Hij wordt weer herenigd met zijn geliefde geld.
Titelverklaring
De verklaring van de titel van dit toneelstuk is spreekt natuurlijk voorzich.
De titel L’Avare, wat De Vrek betekent, slaat op de hoofdpersoon van dit toneelstuk, de oude, vrekkige Harpoagon.
Genre
Moliere heeft als auteur van de klassieke komedies verschillende soorten komedies gemaakt.
Zo is, naast de zedenkomedie en de klucht, de karakterkomedie te onderscheiden.
In deze komedies, waarvan L’Avare wellicht de bekenste is, drijft hij de spot met de menselijke tekortkomingen in het algemeen. Vaak zijn bij deze komedies ook vaste, terugkerende types te herkennen. Moliere schreef zijn klassieke stukken vaak niet volgens de geldende ‘klassieke regels’; zo kent dit toneelstul wel de gebruikelijke vijf actes, verdeeld over een aantal scenes en een eenheid van plaats, namelijk in en rondom het huis van Harpagon in Parijs.
Maar dit zijn echter de enige, te herkennen vaste regels in het spel.
De Hoofdpersonen
Harpagon
Harpagon, de belangrijkste hoofdpersoon is een oude, rijke vrek, weduwnaar en vader van twee kinderen. Zijn zoon Cléante en zijn dochter Elise. Hij is alleen geïnteresseerd in geld en houdt helemaal geen rekening met anderen. hij wordt helemaal gek als mensen geld van hem willen om wat voor reden dan ook.
Hij denkt alleen maar aan zichzelf en drijft zijn wil door. Zo wil niet dat zijn kinderen trouwen met een persoon waarvan ze houden. Hij vindt dat je juist met iemand moet trouwen vanwege zijn veel geld en status.
In het stuk van Moliere is hij te herkennen als de lachwekkende persoon, welke meestal wordt vertolkt door de autoritaire vader, die zijn zoon of dochter wil uithuwelijken en de liefde van zijn kinderen hiermee tegenwerkt.
Doordat we deelgenoot zijn van z’n gevoelens en gedachten, bijvoorbeeld door de onderonsjes die hij met het publiek, of de lezer voert, kunnen we hem bestempelen als een round-character.
Cléante
Cléante is de zoon van Harpagon en de broer van Elise. Bovendien is hij verliefd op Mariane. Helaas voor hem hetzelfde meisje dat zijn vader heeft uitgekozen om zelf mee te trouwen. Hij is een persoon die zich niet zomaar laat tegenhouden door zijn vader. Door zijn koppigheid en zijn grote mond krijgt hij daardoor meerdere malen ruzie met Harpagon. Hij is wel erg hard en neemt drastische maatregelen maar alleen zo kan hij tegen zijn vader op: hij ziet dat het geld van zijn vader de zwakke plek van zijn vader is en hij gebruikt dat ook om zijn vader terug te pakken.
Cléante is, net als zijn zus één van de zogenaamde jonge geliefden, wier liefde wordt tegengewerkt door de autoritaire vader. Gelukkig worden zijn geholpen hun doel te bereiken door de bediendes, die de lachwekkende persoon bespotten en hem om de tuin leiden. We zijn echter geen deelgenoot van zijn gedachtes. Hij is, voor zover je dat kunt noemen, een flat-character.
Elise
Elise is de dochter van Harpagon en Cléante is haar broer. Zij is een gevoelig meisje dat niet tegen haar vader op kan. Ze legt zich bij zijn wil neer om haar uit te huwelijken aan Anselme, een goede vriend van Harpagon. Natuurlijk is ze het niet met hem eens. Zij is heimelijk verloofd met Valère, een jonge Napolitaanse edelman, die tevens bij Harpagon in dienst is getreden als intendant (beheerder van geldzaken), om op die manier Harpagon’s goedkeuring te krijgen voo de hand van Elise.
Ook zij is één van de jonge geliefden, één van de veelgebruikte personages van Moliere.
Ook zij is te bestempelen als een flat-character.
De Bijpersonen
Valere
Hij is een jonge Napolitaanse edelman, in dienst van Harpagon als beheerder van de geldzaken.
Dit doet hij echter ook om in de smaak van zijn baas te vallen, daar hij heimelijk verloofd is met zijn dochter, Elise. Om zo goed mogelijk in de smaak van Harpagon te vallen staat Valere hem in alles bij en geeft hem in alles gelijk. Dit veroorzaakt echter nog wel eens het één en ander aan problemen.
Later in het verhaal blijkt echter de echte identiteit van Valere, hij is de zoon van Anselme en Mariane is zijn zus. Hun familie bleek bij een schipbreuk uitelkaar te zijn gerukt.
Ook hij is een flat-character.
Mariane
Mariane is het meisje waarop Cléante zijn oog heeft laten vallen, maar hij niet alleen.
Zijn vader, Harpagon heeft haar ook uitgekozen als zijn toekomstige bruid.
Door Frosine, een koppelaarster wordt Harpagon uiteindelijk van Mariane weggedreven, om er zo voor te zorgen dat zij in de armen van haar geliefde belandt.
Ook voor haar blijkt aan het einde van het verhaal dat zij de dochter is van Anselme en dat Valere haar broer is. Mariane is, evenals haar broer een flat-character.
Anselme
Een bejaarde vriend van Harpagon, hem wordt de hand van Elise belooft, maar dit loopt natuurlijk totaal anders. Hij blijkt de vader te zijn van zijn verloren gewaande zoon en dochter, Valere en Mariane. Hij is lang niet zo’n vrek als zijn vriend en door in alle huwelijkskosten te voorzien, komt alles toch nog goed. Ook een flat-character en waarschijnlijk ook het best te bestempelen als de persoon met het gezonde verstand, die de juiste middenweg kiest.
La Fleche, Frosine en Maitre Jacques
Zij zijn de bediendes van Harpagon en verrichten allerlei diensten voor hem.
Frosine is de koppelaarster, Maitre Jacques de kok-koetsier en La Fleche de knecht van Harpagon. Dat zij in zijn dienst zijn wil nog niet zeggen dat ze hem mogen.
Hij is een vrek en zuinig op zijn geld. Hij betaalt hen weinig en laat weinig geld om in een goed huishouden te voorzien. Tevens bemiddelen zij ook in de vele ruzies en onderhandelingen. Zij zijn in het verhaal dan ook de bediendes, die de lachwekkende persoon bespotten en om de tuin leiden, om zo de geliefden te helpen.
Zij zijn alle flat-charcters.
Ideeen, Thematiek en Motieven
In de karakterkomedies, waartoe L’Avare behoort drijft Moliere de spot met de menselijke tekortkomingen en zijn handelen tegen de natuur in.
In de deze werken bekritiseert hij bv. autoritaire vaders die hun zoon of dochter tegen hun zin willen uithuwelijken, welke hij neerzet als het type, genaamd het lachwekkende persoon.
Dit is goed terug te vinden in L’Avare.
Doordat Harpagon zo vrekkerig en achterdochtig is, uit vrees zijn geld te verliezen, maakt dit hem een komisch figuur. Zeker wanneer hij in woede, wanhoop of zelfmedelijden uitbarst.
Dan zijn er natuurlijk nog zijn zoon en dochter met diens verloofden, oftewel de geliefden.
Zij zijn het altijd wier liefde wordt bemoeilijkt door de vader en dit leidt veelal tot complexe situaties. De bediendes in het verhaal zijn degene die de spot drijven met de lachwekkende persoon en op deze manier ook de geliefden helpen om te kunnen trouwen of hun liefde te vinden. In zijn werken houdt Moliere zich slechts weing aan de klassieke regels van die tijd, te weten : - Vijf bedrijven
- Eenheid van handeling, dat wil zeggen, één intrige en één held.
- Eenheid van tijd, verhaal speelt zich af binnen 24 uur.
- Eenheid van plaats
- Adellijke personen als hoofdpersonages
- Intrige bij voorkeur uit de klassieke mythologie of geschiedenis
Ook in L’Avare houdt hij zich slechts ten dele aan deze regels.
Zo kent het bijvoorbeeld niet één intrige, maar meerder tegelijk, die ook nog eens door elkaar gan lopen. Om het nog maar eens complexer te maken. Deze regels zal ik nog verder uitwerken.
Ruimte
Het hele toneelstuk speelt zich af in en rondom het huis van Harpagon en zijn kinderen.
Diverse scenes spelen zich af in de tuin, de keuken of in diverse kamers waar dan meerdere personen tesamen komen. Hiermee houdt Moliere zich tenminste aan één van de ‘klassieke regels’ in zijn stuk, iets waar hij eigenlijk weinig waarde aan hecht. Het stuk kent eenheid van plaats.
Tijd
Ook hier voor een deel toepassing van de zogenaamde ‘klassieke regels’, omdat het toneelstuk wel voeldoet aan de verplichte vijf bedrijven, maar het kent geen eenheid van tijd, simpelweg omdat het verhaal zich niet binnen 24 uur afspeelt. Het isverhaal speelt zo rond de wisseling Middeleeuwen/Renaissance, maar het is mij onbekend gebleven welk seizoen of dergelijke.
Perspectief en Vertelsituatie
Aangezien dit een toneelstuk is kent het een nogal specifieke vertelsituatie.
Er is geen verteller, maar de spelers/personages vertellen ons wat ze doen, voelen en denken.
Zo is het publiek wel alleswetend, omdat men van alle personages wee wat ze doen.
De vertelsituatie is waarschijnlijk het beste te omschrijven als een script, gezien het voorgaande.
Persoonlijke Mening
Het is alweer een tijdje geleden dat ik dit toneelstuk heb gelezen.
Maar al overlezend komen alle humoristische invallen weer boven.
Het is op deze manier soms hilarisch en soms ook moeilijk te snappen wat nou precies de humor is van datgene wat juist is gezegd. Dit komt waarschijnlijk doordat het stuk natuurlijk al veel en veel ouder is en ook voor een ander soort publiek in een ander tijdsgeest is geschreven.
Jammer vindt ik het wel dat Moliere zich zo ‘strict’ houdt aan zijn types en soorten komedies. Dit maakt het soms wel erg voorspelbaar. Soms zonde.
Wel zou ik dit toneelstuk niet zo snel aanraden aan anderen, omdat het zich, o.a. door de soms lange scenes en uitvoerige beschrijvingen, moeilijk laat lezen en zodat je soms het gevaar loopt de essentie van het bedoelde uit het zicht verliest. Taalkundig kan het soms ook erg pittig zijn.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen