Boekverslag : Stuk - Samenvatting: Middeleeuwen
De taal ervan is Geschiedenis en het aantal woorden bedraagt 1257 woorden.
De taal ervan is Geschiedenis en het aantal woorden bedraagt 1257 woorden.
Geschiedenis Structuur van de Cursus
F. De middeleeuwen
F3 Kerk en Christendom
1. De Kerk wint aan macht en prestige
2. Europa rijk aan kloosters en gelovigen
3. Verlies aan macht en prestige
Onder de loep: De Kruistochten
F4 Vorsten strijden om de macht
1. De 'staat' bestaat niet in de Middeleeuwen
2. De Franse Capetingers bouwen hun macht uit
3. De Engelse koning moet inspraak dulden
4. De macht van de keizer neemt af door de Investituurstrijd
5. De Honderdjarige oorlog (1337-1453)
F5 De Nederlanden
1. Vlaanderen en Brabant groeien uit tot machtige vorstendommen
2. De standenvertegenwoordigingen beknotten de vorstelijke macht
F6 Cultuur in de Middeleeuwen
F3.1. De Kerk wint aan macht en prestige
wantoestanden bij de Kerk: slecht opgeleide priester, wanbeheer in kloosters ...
à weinig christelijke bezieling
è vernieuwing vanuit Cluny (Bourgondië)
® de kerk wint opnieuw aan macht en prestige
® sober leven bij de kloosterlingen
® meer dan 1000 Cluny-kloosters in de 12° eeuw
® enorme rijkdommen
PROBLEMEN:à conflict tussen de kerk en de Duitse keizer è INVESTITUURSTRIJD
à conflict met de Kerk in het Oosten
è OOSTERS SCHISMA: in 1054 splitst de Christelijke Kerk in:
- katholieke Kerk met een paus (taal: Latijns)
- orthodoxe Kerk met een patriarch (taal: Grieks)
F3.2. Europa rijk aan kloosters en gelovigen
Nieuwe kloosterorde: Benedictijnen à Cîteau à Cisterciënzers Ora et Labora
à La Trappe à Trappisten (abdijen)
Nieuwe bedelorden (orden die kiezen voor het arme, de zwakkere:
- Franciscanen (Francisus v. Assissi)
- Capucijnen – Conventuelen
- Dominicanen – Dominicus è strijdt tegen ketters ó Katharen
Motieven om in het klooster te gaan ?
- verheven
- bastaardkinderen
- bestaanszekerheid
- grote invloed op de gewone man
Onstaan van devotie:
o heiligenverering o kaarsen branden
o medailles o noveen (9 dagen bidden)
o processies o bijgeloof, duivels, ketters
o verschijningen
è De Kerk ritmeert het leven
F3.3. Verlies aan macht en prestige
oorzaak: de Kerk wordt geldverslindend è te grote zelfzekerheid
gevolg: ° Westers Schisma (spanningen en splistingen binnen de Katholieke Kerk)
° ketterijen: Wycliff, Huss (invloed op Luther-protestantisme)
PAUSEN TE AVIGNON
Onder de loep: De Kruistochten
ontstaan:
buiten Europa binnen Europa
bedreiging Byzantium Frankrijk, Spanje
¯ ¯
oproep paus 1° kruistocht Reconquista (heroveren van christelijk gebieden)
motieven: religie, drang naar vrijheid, avontuur, zucht naar weelde, rijkdom, handel, politiek
resultaat: - buiten Europa: mislukte kruistochten
- binnen Europa: volledige vernietiging van van ketters en islam
Gevolgen:
- versterking pauselijk gezag
- zwakkere Europese adel
- stijging internationale handel
- Arabische cultuur minder vreemd
F4.1. De 'staat' bestaat niet in de Middeleeuwen
- geen nationalisme
- verbondenheid met doopstad of doopgewest
- de macht van de vorst is onrechtstreeks (leenmannen)
F4.2. De Franse Capetingers bouwen hun macht uit
à Hugo Capet wordt de koning van Frankrijk
à Capetingers breiden hun macht uit dankzij:
- het geloof van de Fransen dat de zalving van de koning een sacrament is
- de steun van de Kerk
- een probleemloze opvolging gedurende 2 eeuwen
- de rol als scheidsrechter in feodale conflicten
- de toepassing van het Romeins recht
à in 1066 wordt de hertog van Normandië koning van Engeland
è de Engelse koningen verwerven grote lenen in Frankrijk ó conflicten met de Franse koning
è 1214: Bouvines: de Franse koning Filips II August verslaat de Engelsen en hun bondgenoten en verkrijgt vele Engelse lenen in Frankrijk terug
Þ een groeiende macht van de Capetingers tussen de 11de en de 13de eeuw
F4.3. De Engelse koning moet inspraak dulden
De Normandische hertog Willem de Veroveraar wint de slag bij Hastings en wordt koning van Engeland.
Zijn beleid:
- invoering van de feodaliteit (de koning behoudt de controle over het bestuur)
- oprichting van een administratie ("Domesday book"/kadaster)
è een efficiënte belasting innen
Beleid opvolgers:
- oprichting van een rekenkamer "Exchequer"
- rechtspraak: the common law
- hofraad: 'council': verleent advies aan de koning
- sheriffs vertegenwoordigen het koninklijk gezag in 'shires'
Bouvinesà1215à Magna Carta à Jan Zonder land: beperking van de koninklijke macht
- ontwikkeling van een parlementair stelsel in de 13de eeuw met een hoger huis en een lager huis
§ uitvaardiging van wetten
§ goedkeuring van belastingen
§ rechtbank
F4.4. De macht van de keizer neemt af door de Investituurstrijd
Keizer Otti I (936-973) en zijn opvolgers steunen de Rijkskerk
à betrouwbare bisschoppen krijgen belangrijke lenen toegewezen
Voordeel: het leen is niet overerfbaar
à de keizer krijgt trouwe leenmannen op voorwaarde dat hij de bisschoppen mag benomen
11e eeuw de Kerk verzet zich tegen de benoeming (investituur) van geestelijken door leken (iemand die niet gewijd is)
ó Rijkskerk (kerk met rechtstreekse inmenging door de bestuurders van de Staat)
ó macht van de Keizer
Paus ó Keizer
geestelijke macht ó wereldlijke macht
Gevolg: INVESTITUURSTRIJD
Compromis: concordaat van Worms (1122)
§ de geestelijkheid benoemt de abten en de bisschoppen
§ de keizer of de koning verleent de wereldlijke benoeming
Gevolgen:
§ de prinsbisschoppen stellen zich nog onafhankelijker op tov de keizer
§ na 1250 versnippert Duitsland in honderden delen
Prinsbisdom: leen dat bestuurd wordt door een geestelijke
F4.5. De Honderjarige oorlog
I. Oorzaken:
§ een conflict tussen Engeland en Frankrijk over Guyenne en Gascogne (Engelse lenen in Frankrijk)
§ de Engelse koning Edward III (1327-1377) vreest de groeiende macht van de Engelse edelen in het parlement
è Edward III kiset voor oorlog (afleiding)
à krijgt de steun van revolutionair bewind in Vlaanderen o.l.v. Jacob van Artevelde
à hij weet dat Vlaanderen economisch afhankelijk is van de invoer van Engelse wol
è Edward III rechtvaardigt de oorlog: hij is nauwer verwant aan de vorige Franse koning Karel IV dan Filips VI
è Filips VI verdedigt zijn rechten op de Franse troon
à Edward III is nauwer verwant aan Karel IV, maar in vrouwelijke lijn
oorlogàwapenstilstandàvredeàoorlogàbestandàoorlog ...
II. Belang van Jeanne d'Arc
Jeanne d'Arc groeit uit tot het nationale symbool van Frankrijk
1453: Engeland is al zijn Franse bezittingen kwijt behalve Calais
è Einde van de 100-jarige oorlog
F5.1. Vlaanderen & Brabant groeien uit tot machtige vorstendommen
- verzwakking van het centraal gezag vanaf de 9e eeuw
- de Gouwgraven en hertogen vullen machtsvacuüm op
- regionale vorstendommen pogen een eigen territorium op te bouwen door:
· oorlog
· huwelijkspolitiek
· aankopen van heerlijkheden
- belangrijke vorstendommen in de Zuidelijke Nederlanden in de 14e eeuw
- graafschappen: Henegouwen, Namen
- hertogdommen: Luxemburg, Limburg, Brabant
- prinsdom: Luik
- Vlaanderen bestaat uit:
¨ Kroon-Vlaanderen: het leen van de Franse koning
¨ Rijks-Vlaanderen: het leen van de Duitse keizer
- Brabant komt voort uit het gouwgraafschap Leuven
F5.2. De standenvertegenwoordigingen beknotten de vorstelijke macht
- In de 14e eeuw ontwikkelen zich standenvertegenwoordigingen
à vertegenwoordigers van: - geestelijkheid
- adel
- 3e stand
ze kunnen de buitengewone belastingen (=beden) van de vorsten goed- of afkeuren è drukkingsmiddel (Gent, Brugge, IeperàGybe)
F5.3. De Bourgondische hertogen vormen een 'statenbond'
Franse koning schenkt Bourgondië aan zoon Filips de Stoute (1363)
Voordelen
- liever eigen hertog dan verre koning die met hun belangen geen rekening houdt
- koning beschikt over een leenman aan zijn oostgrens, die hij volledig kan vertrouwen
- Filips de Stoute krijgt een taak en inkomen die passen bij zijn waardigheid
Filips de Stoute trouwt Margaretha van Male (dochter en opvolger van Vlaamse graaf)
è Filips de Stoute verenigt de Nederlandse gewesten in een personele unie
d.w.z. ze zijn onafhankelijk maar hebben dezelfde vorst
è Karel de Stoute wordt overmoedig en voert voortdurend oorlog
verovert Lotharingen è sneuvelt bij Nancy en verliest Lotharingen en Bourgondië
in de 15e eeuw: sterke inspraak in bestuur
à Bourgondische hertogen willen eengemaakte Bourgondische staat
è conflicten met steden en gewesten
à Overkoepelende rechtbank: Parlement van Mechelen
1464: Filips de Goede
- roept als eerste afgevaardigden van de verschillende gewestelijke standenvertegenwoordigingen bijeen in de Staten-Generaal
- bindt hoge adel aan zich door oprichting van de Orde van het Gulden Vlies, prestigieuze ridderorde
- in een gewest ambtenaren die uit ander gewest afkomstig zijn è dienen vooral hertogelijke belangen
- koopt rijke patriciërs om in steden dr allerlei ambten en financiële voordelen te schenken
- regelt huwelijke tussen adellijke families en patricische families om een elite te creëren die de Bourgondische belangen zal beschermen
1477: dood van Karel de Stoute è Maria van Bourgondië 2 problemen
- Franse koning Lodelijk XI verovert Bourgondië en Nederlandse steden
- deze willen haar niet helpen want ze respecteert hun oude privileges niet
- ze trouwt dan op zoek naar steun van Maximiliaan van Habsburg, zoon v/d Duitse keizer
è Onze gewesten in handen van de Habsburgers, een machtige Duitse familie
- Maria krijgt uiteindelijke toch nog steun en kan zo Franse dreiging afwenden
- Maximiliaan en Maria moeten kortstondig stoppen met de centralisatiepolitiek van hun voorgangers, maar de Bourgondische statenbond blijft bestaan.
- opvolgers kunnen daarop voortbouwen en v/d Nederlanden proberen een eengemaakte staat te maken
Onder de loep: De Guldensporenslag
- Graaf Gwijde van Dampierre kiest kan van het volk
- hoopt zo macht te versterken ten koste van die stedelijke leiders
- patriciaat en deel van de adel verkiest de leenheer van de graaf,Filips IV de Schone (FRk)
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen