Boekverslag : Kristien Hemmerechts - Zonder Grenzen
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2490 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2490 woorden.
Auteur
Kristien Hemmerechts
Titel
Zonder grenzen
Uitgever, plaats, jaar
Wolters-Noordhoff, Groningen, 1997
Jaar van eerste druk
1991
Aantal pagina’s
240
Indeling
Zonder grenzen is ingedeeld in negen hoofdstukken. Deze hoofdstukken hebben als titel de naam van een hoofdpersoon uit het boek en de tijd waarin het zich afspeelt. Bijvoorbeeld: Petra/herfst 1972.
Motto
Het motto van het boek is: 'Voor Tine Libbrecht'. Het boek is dus een opdracht van Tine Libbrecht of gericht aan haar.
Personages
In Zonder grenzen zijn er vijf hoofdpersonen. Dit zijn Petra en Victor, die in het verhaal getrouwd zijn maar later scheiden. Dan zijn er nog Emilia en Simon, hun kinderen en tevens tweeling, die ene hele sterke band met elkaar hebben. De vijfde persoon is Patricia de Someville de Richelieu, alias Hannah Prat. Zij is geboren in een welvarende familie. Zij heeft echter geleidelijk haat tegen haar milieu ontwikkeld en leeft daardoor nu in een slooppand. Ze probeert zich door te bedelen, te stelen en zich aan mannen te verkopen te onderhouden. Ze komt in contact met Victor en ze krijgen een soort relatie. Zij hoopt dat hij zal scheiden voor haar. Maar dat doet hij niet.
In het boek ‘lijden’ de hoofdpersonen aan een aangeboren gebrek van wilskracht. Vooral de vrouwen lijden daaraan. Petra en Emilia zijn wat je zou kunnen noemen ‘lege mensen’. "Een vol mens is iemand die eigenlijk geen andere mensen nodig heeft," legt Petra op een dag aan Victor uit. "Een leeg mens parasiteert op andere mensen en zuigt ze leeg in een wanhopige poging zichzelf te vullen." Dat is precies wat zij altijd gedaan heeft en nog doet, vooral bij Victor. Hij moet haar een doel geven om voor te leven, zij kan dat niet zelf.
Victor lijkt een wat bijzondere positie in te nemen. Aan de ene kant zou je hem slachtoffer kunnen noemen van Petra’s egocentrisme. Maar je kunt ook zeggen dat hij de problemen zelf mede veroorzaakt heeft. Hij slaagt er niet in zijn huwelijk te redden en faalt ook tegenover Hannah hopeloos.
De enige die een min of meer evenwichtig bestaan gevonden heeft, is Simon, Hij trouwt, wordt vader en verdient de kost als onderwijzer in een Frans dorp. Misschien heeft hij daarom geen ‘eigen’ hoofdstuk gekregen.
Perspectief
Er wordt in de derde persoon verteld. Doordat in ieder hoofdstuk een ander personage centraal staat, ligt het perspectief afwisselend bij alle hoofdfiguren. Hierdoor wordt het beeld dat de lezer van het gebeuren krijgt steeds gecorrigeerd.
Tijd
Zonder grenzen speelt zich af van de winter van 1968 tot de winter van 1990. Dat is vanaf de eerste keer dat Victor en Hannah Prat elkaar opmerken en Victor nog getrouwd is met Petra, tot op het moment dat Petra sterft. De geschiedenis van het gezin wordt overwegend chronologisch verteld. Alleen de Hannah Prat-hoofdstukken en het laatste hoofdstuk onderbreken de verhaallijn. Ook in ieder hoofdstuk afzonderlijk wordt regelmatig van flashbacks gebruik gemaakt.
Ruimte
Het verhaal in Zonder grenzen speelt zich grotendeels af in Brussel. Waar de familie voor de scheiding woont en waar ook de hoofdstukken van Hannah Prat zich afspelen. Later spelen de gebeurtenissen van Petra zich af in verschillende landen, wat weer duidt op de titel. Emilia gaat later in Zaire werken, dus daar speelt ook nog een hoofdstuk zich af. Het verhaal vindt zowel binnen als buiten plaats.
Samenvatting
Petra/Herfst 1972
In het najaar van 1972 wordt het huwelijk tussen Petra Sanders en Victor Elbergs ontbonden. Toen ze trouwden studeerde Victor medicijnen. Twee jaar voor hij zou afstuderen kreeg hij echter een ongeluk, als gevolg waarvan hij twee vingers moest missen. Dat maakte abrupt een einde aan zijn gedroomde carrière.
Ze kregen een tweeling, Simon en Emilia. Een jaar later was Petra opnieuw in verwachting, maar nu werd het kind te vroeg geboren om in leven te blijven. Met geld van haar vader begon ze een modezaak, terwijl Victor het huishouden deed. Hij hield zich ook bezig met het opzetten van een kindertelefoon in de stad. Meer en meer leidden ze ieder hun eigen leven en op den duur knoopte Victor intieme relaties aan met andere vrouwen in de buurt. Met Joelle, een studente uit Parijs, was het echter menens en toen zij van hem eiste dat hij met Petra zou breken, had hij dat ook gedaan.
Met de inboedel wordt ook de tweeling ‘verdeeld’. Emilia blijft bij haar moeder in Brussel, Simon gaat met Victor en Joelle mee naar Parijs.
Emilia/Herfst 1973
Iedere schoolvakantie worden de kinderen uitgewisseld. Omdat het herfstvakantie is, reist Emilia naar Parijs. Onderweg zal zij de trein passeren waarmee Simon naar Brussel gaat. Onderweg wordt zij lastig gevallen door een man. Ze vlucht naar het toilet.
Victor heeft zijn studie weer opgepakt en loopt stage bij een oom van Joelle. In de keuken maakt Emilia de brief open die haar moeder voor Victor heeft meegegeven. Zij oefent haar moeders handschrift. Ten slotte schrijft zij haar brief opnieuw, maar nu met heel andere zinnen. Ze vertelt over hoofdpijn en drank en dat zij Victor nog steeds mist.
Op een dag arriveert Joelles broer Robert, die op een missiepost in Mexico werkt. Hij is niet in orde en wil zich in Europa grondig laten onderzoeken. ‘s Avonds geeft Emilia haar vader de vervalste brief. Als ze haar aan het eind van de vakantie naar het station brengen, geeft hij haar de envelop zonder verder commentaar terug.
Hannah Prat/Winter 1968
Patricia de Someville de Richelieu is geboren in een welvarende familie. Zij heeft echter geleidelijk een haat tegen haar milieu ontwikkeld en wanneer zij tijdens haar studie kennismaakt met een groep linksradicale activisten, breekt zij met haar verleden. Zij houdt zich als Hannah Prat voortaan alleen nog bezig met revolutionaire activiteiten.
Nu leeft zij met Liddy, die aan drugs verslaafd is, Rollo en Tony in een slooppand ergens in de stad en voorziet in hun onderhoud door te bedelen, te stelen en zich aan mannen te verkopen.
Op een dag ziet zij Victor. Zijn verminkte hand beschouwt ze als een teken en daarom zet zij alles op alles om hem te ontmoeten. Na enkele weken slaagt zij erin zijn aandacht te trekken als hij met zijn vrouw en kinderen de zondagmarkt op het Vossenplein bezoekt. Hij belooft haar dat hij de volgende dag met haar mee naar huis zal gaan. Die belofte komt hij echter niet na. Drie weken gaan voorbij zonder dat Hannah hem ziet en zij wordt met de dag wanhopiger. Daarom besluiten Tony en Rollo naar hem op zoek te gaan en hem een lesje te leren. Dat is echter niet nodig, want onverwacht verschijnt hij op de plaats waar hij met Hanna heeft afgesproken. Hij gaat dat hem hen mee.
Petra/Zomer 1976
Na de echtscheiding gaat het slecht met Petra. Ze reist onder meer naar Parijs om Victor en Joelle te bespieden. Als ze weer thuis is, wil zij per se met een andere man naar bed. Ze krijgt een kortstondige lesbische relatie en ten slotte brengt zij een nacht door met Erik, de man van haar zus Sandra.
Dan krijgt ze onverwacht een erfenis. Een oom die in de Kongo fortuin heeft gemaakt, laat haar bij zijn overlijden zoveel geld na, dat zij een zaakwaarneemster in haar winkel kan zetten en zelf voor langere tijd op vakantie gaat. Aan Victor schrijft zij enthousiaste brieven.
Emilia/Zomer 1978
Na de middelbare school wil Emilia medicijnen gaan studeren. Eerst gaat zij echter drie maanden naar Mexico, naar Joelles broer Robert. In Brussel laat zij Yves achter, die na haar studie met haar wil trouwen.
Van haar moeder krijgt zij een vliegticket Londen-Los Angles. De rest van de reis moet zij op eigen gelegenheid afleggen. Als ze aankomt heeft ze meer meegemaakt dan in alle achterliggende jaren samen.
In de parochie wordt ze hartelijk ontvangen. Ze krijgt een kamer in het parochiehuis. Omdat Robert het erg druk heeft, moet Emilia zich overdag grotendeels zelf vermaken.
Per brief vraagt Emilia Simon of hij zin heeft samen met haar nog enkele weken in Guatemala rond te kijken.
Op een dag betrapt ze een meisje bij haar rugzak. Het meisje weet echter te ontkomen en Emilia vertelt niemand iets van haar ontdekking. ‘s Nachts komt het meisje haar daarvoor bedanken. Ze vertelt dat ze op zoek was naar een anticonceptiepil. Daar kan Emilia haar achter niet aan helpen. De volgende dag brengt de post een brief van Simon. Hij schrijft dat hij over een week in Guatemala city hoopt te landen.
Hannah Prat/Winter 1968-1969
Victor is een vaste gast geworden bij Hannah. Hij neemt zich wel regelmatig voor niet meer te gaan, maar even zo vaak gaat hij toch weer. In de stad koopt hij lingerie voor Hannah. Vervolgens reserveert hij een kamer in een chique hotel om samen met haar de nacht door te brengen. Dan beseft hij voor het eerst dat hun geregelde contacten haar wel eens zwanger gemaakt zouden kunnen hebben en geschrokken verbreekt hij hun relatie. Hannah heeft daar vrede mee, want zijn rol is toch uitgespeeld: ze is inderdaad zwanger. Ze ontmoeten elkaar nog een keer, in een park. Zwijgend zitten ze naast elkaar, terwijl de kleine Emilia bij de vijver speelt. Dan nemen ze voorgoed afscheid van elkaar. Emilia beschouwt het voorval als een geheimpje tussen haar en haar vader.
Petra/Najaar en winter 1990
Petra heeft haar huis aan de Maratstraat, waar ze ooit met Victor en de kinderen woonde, verkocht en reist sindsdien de wereld rond. Haar zaken worden door een bedrijfsleider geregeld. Vanuit de hotels waar zij verblijft, belt zij regelmatig met Victor, meestal ‘s nachts. De gesprekken gaan altijd voer vroeger. Simon is intussen getrouwd. Hij is onderwijzer en vader van een flinke zoon. Emilia zit als ‘arts zonder grenzen’ in Zaire.
De winter van 1990 brengt Petra door in het Zwitserse Gstaad, waar zij voor het eerst haar angst voor skiën overwint.
Emilia/Zomer en winter 1990
Na enige tijd in Afghanistan te hebben gewerkt, wacht Emilia in een Zaïrees dorp op een nieuwe opdracht. De ‘chef’ van het dorp belooft haar dat hij de eerste jeep die langskomt en geschikt is om haar te vervoeren, zal aanhouden, maar vooralsnog laat hij alle auto’s doorrijden. Dan ziet zij op een dag een jeep met een AZG-sticker op de bumper voor zijn huis staan. Hij is van Werner, haar vriend, die naar haar op zoek is gegaan. Hij wil haar meenemen naar Lubumbashi, op enkele dagen lopen van het dorp. De dorpsbewoners gaan mee om te protesteren tegen het feit dat er, tegen eerdere beslissingen in, geen ziekenhuis bij hen gebouwd zal worden. Het wordt een moeilijke reis. Emilia is te zwak om lang te lopen en daarom legt zij hele stukken op een brancard af. In de stad hervat zij met andere artsen van de organisatie haar werk.
Dan komt er een brief van Simon. Hij schrijft dat hun moeder bij het skiën in Zwitserland verongelukt is. Emilia vliegt onmiddellijk naar België.
Victor/Nazomer 1969
Victor brengt Emilia en Simon naar de trein. Met de andere kinderen uit hun klas gaan ze enkel dagen naar Dinant. Hij maakt op het perron kennis met een van de andere moeders en nodigt haar uit bij hem thuis. Enige tijd hebben ze samen een verhouding. Als zij hem verlaten heeft schrijft hij Hannah een afscheidsbrief, waarin hij probeert uit te leggen waarom zij anders is dan de andere mensen uit zijn leven. Dan neemt hij zich voor zijn buitenechtelijke verhoudingen voorgoed te beëindigen.
Thema
Het thema van Zonder grenzen blijkt uit het antwoord op een aantal vragen: Waarom raakt Petra na haar echtscheiding aan de drank en heeft zij regelmatig huilbuien en reist zij lusteloos rond? Waarom begluurt zij Victor en Joelle en belt zij hem later iedere week op? En waarom maakt hij zich ongerust als zij eens een tijdje niet van zich laat horen? Waarom haalt Emilia oude herinneringen op als zij in Zaire doodziek in bed ligt; alleen als gevolg van zwakte? Het antwoord op deze vragen luidt natuurlijk dat de hoofdfiguren lijden aan het gemis. Dat is dan ook het thema van Zonder grenzen.
Titelverklaring
De titel van Zonder grenzen heeft drie betekenissen.
Het verwijst naar het contact dat Victor en Petra blijven houden na de scheiding hoewel ze ver van elkaar af wonen. Dat contact dat ze hebben is dus zonder grenzen. En later ook Emilia die naar Zaire gaat maar toch een contact onderhoudt met Simon die nog steeds in Frankrijk woont.
De titel slaat ook op het feit dat Petra in het verhaal zo rusteloos rond reist en dus eigenlijk een leefomgeving heeft zonder grenzen.
En als laatste is de titel ook bedoelt om aan te geven dat alles lijkt te kunnen en alles te mogen: overspel, echtscheiding, incest, diefstal, en hoererij. Niemand die zich echt ergens druk om maakt. In die zin is het leven van de hoofdfiguren ook ‘zonder grenzen’.
Boekbeoordeling
Ik vond het boek een beetje vaag. Er zat niet echt een verhaal in en de hoofdstukken van Hannah Prat tussen door werkte misleidend. Want als je dan net in het verhaal kwam raakte je er weer uit doordat je terug in de tijd moest en daarna weer naar de ‘toekomst’.
Het boek was ook niet echt eenvoudig. Niet dat er echt moeilijke woorden en/of zinnen in voor kwamen, maar bij sommige stukken in het boek begreep ik gewoon helemaal niet waar het over ging.
Het verhaal is realistisch geschreven. Het zou wel echt gebeurd kunnen zijn. Het is ook wel geloof waardig geschreven, hoewel de schrijfster daar niet veel aan gedaan heeft. Ze geeft geen echte beschrijving van ruimte, personages en actualiteiten.
Al met al vond ik het verhaal best moeilijk te begrijpen en daardoor werd het voor mij een saai boek.
De schrijfster
Kristien Hemmerechts wordt op 27 augustus 1955 geboren in Brussel en groeit op in Strombeek-Bever, volgens haar ‘een erg lelijke gemeente’ aan de rand van Brussel. Haar vader werkt in de journalistiek, haar moeder is lerares Latijn. Thuis wordt ABN gesproken en is Vlaams dialect streng verboden. Na de middelbare school studeert Hemmerechts Germaanse filologie (Nederlands en Engels) in Brussel en Leuven. Tijdens haar studie realiseert zij zich hoe weinig werk van vrouwen zij eigenlijk heeft gelezen. Systematisch haalt zij dit tekort in en studeert later af op de Engels schrijfster Jean Rhys. Deze kennismaking met de vrouwelijke schrijftraditie stimuleert haar zelf te gaan schrijven. Na een periode van reizen met haar Britse echtgenoot accepteert zij in 1980 een baan aan de universiteit van Brussel. Aanvankelijk schrijft Hemmerechts, die anderhalf jaar in Groot-Brittannië woonde, verhalen in het Engels.
Bij het verschijnen in 1991 van haar derde roman Zonder grenzen geldt Kristein Hemmerchts al als een gevestigd schrijfster, zowel in haar vaderland als in Nederland. Twee jaar eerder is haar in België de prestigieuze Driejaarlijkse Staatsprijs voor Proza toegekend. Die officiële erkenning verhindert niet dat Zonder grenzen heel gemengd ontvangen wordt - zoals al het werk van Hemmerechts. Met dien verstande, dat het op een enkele uitzondering na mannen zijn die deze roman recenseren.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen