Boekverslag : Kader Abdolah - Spijkerschrift
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1888 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1888 woorden.
Kader Abdolah, Spijkerschrift, Breda 2000 (tweede druk)
Beschrijvingsopdracht
Wat is de motivatie van mijn boekkeuze?
Dit jaar hebben wij een gezin leren kennen dat nog niet zo lang geleden uit Iran gevlucht is. Deze mensen vertelden ons over de afschuwelijke gebeurtenissen die zich in dat land afspelen. Voor mij is dat natuurlijk een 'ver van mijn bed-show' en ik kon me er weinig bij voor stellen. Mijn vader had het over een schrijver, Kader Abdolah, die zelf uit Perzië is gevlucht en Nederlandse romans over het noodlottige bestaan in zijn vaderland schrijft.
Ik wist dat we zijn boeken in de kast hadden staan en trok er willekeurig een uit het rijtje. De tekst op de achterflap sprak me meteen aan, vooral omdat ik nooit eerder iets over het leven van iemand die doofstom is had gelezen. Zo begon ik aan Spijkerschrift, een absolute topper!
Wat is mijn persoonlijke reactie?
Eerste persoonlijke reactie
Toen ik het boek dicht sloeg, vlogen er duizend woorden door mijn hoofd. Een seconde later was mijn hoofd leeg. Spijkerschrift is een boek waar je eerst even van moet bijkomen. Mijn eerste reactie kan ik maar in één woord, of eigenlijk twee, weergeven: erg indrukwekkend.
Uitgewerkte persoonlijke reactie
Onderwerp
Het boek gaat over het moeilijke leven van een doofstomme en zijn gezin in Iran. Ik vond het een erg interessant onderwerp, omdat wij een Iraans gezin kennen. Zij zijn gevlucht omdat ze zich tot het christendom hadden bekeerd, wat verboden is in Iran. Eerder was om die reden een tante vermoord. Ik had dus al een beetje een idee van de onderdrukking waar de Iraanse bevolking mee te maken heeft.
De details had ik echter nooit te horen gekregen, ook moslims worden om elk wissewasje zonder pardon in de gevangenis gesmeten en op het geven van je mening staat de doodstraf. Niemand is zijn leven zeker, behalve de geestelijken die aan de macht zijn. Ook weet ik nu meer over de geschiedenis van het land, in een korte tijd zijn er verschillende machtsverschuivingen geweest die grote consequenties voor de bevolking hadden. Ze moesten hun leven in een mum van tijd weer aan de nieuwe regering aanpassen. Kader Abdolah heeft dit bestaan, voor een buitenstaander als ik, op een aangrijpende manier laten leven. Waarschijnlijk is hij hierin zo goed geslaagd, omdat hij deze ellende allemaal zelf meegemaakt heeft. Hij heeft gezien hoe de regering de machteloze bevolking grenzeloos onderdrukt en roept met zijn verhaal een grote afkeer tegen de Iraanse leiders op.
Ik ben het geheel met hem eens. Ze noemen zichzelf dan wel geestelijken, maar als ze werkelijk in de naam van een god handelen, is dat wel een hele nare god.
Dat een doofstom mens de wereld zo anders beleefd heeft me ook verrast. Natuurlijk kon ik zelf ook wel bedenken dat het niet kunnen horen en vooral spreken een grote handicap is. Maar in dit boek lijkt het wel of Aga Akbar, met alle respect, een of andere debiel is. Eigenlijk heb ik het idee dat zijn doofstomheid gepaard gaat met een zeer laag denkvermogen. Om te geloven dat een doofstomme inderdaad zo'n ongelofelijke achterstand heeft, zou ik graag eerst meer boeken over doofstomme personen willen lezen. Dit neemt echter niet weg dat Aga Akbar me met zijn onnozelheid wist te ontroeren.
Gebeurtenissen
De belangrijkste gebeurtenis vind ik dat het lijk van de oude Aga Akbar gevonden wordt, omdat dat het einde van het gevecht van hemzelf en van zijn kinderen aangeeft.
'Op een van de eerste dagen van de lente, toen een herder voor zijn kudde naar jong gras zocht, rende zijn hond naar een rots en hij begon te blaffen. De herder snelde naar hem toe. Daar lag het lijk van een oude man.
Zijn grijze haar lichtte als gewassen zilver op in de pasgevallen sneeuw.'
Dit stukje ontroerde me omdat ik het echt heel erg vond dat hij overleden was, maar aan de andere kant is het ook een opluchting. Zonder zijn kinderen zou hij toch niet gelukkig kunnen zijn en omdat zij nu veilig zijn, kon hij met een gerust hart sterven.
Eigenlijk weet je het hele boek al dat deze man op een gegeven moment sterft, zijn zoon Ismaiel ontvangt immers het spijkerschrift nadat zijn vader gestorven is. Toch bleef ik geloven dat hij, ondanks dat hij al tijden vermist was, op een dag terug zou keren en zou doen of er niets gebeurd was. Aan mijn sprookjesbeeld kwam echter een einde. Ik vond het ook erg mooi dat hij gestorven was om zijn kind te helpen overleven, zoals elke goede vader zou doen. Eerder waren de rollen namelijk meestal omgedraaid, de kinderen zorgden voor hun doofstomme vader.
In dit boek is er een balans tussen de rol van de gebeurtenissen en van de gedachten en gevoelens van de personages. Dit is ook nodig. De manier waarop de mensen denken en voelen is natuurlijk erg belangrijk om weer te geven, omdat je anders niet opgaat in het verhaal en niet met de personages mee kan leven. Maar deze worden veroorzaakt door gebeurtenissen die voor mij onbekend zijn, dus om de lezer de reacties te laten begrijpen moeten ook de gebeurtenissen goed beschreven worden.
De gebeurtenissen vloeien logisch uit elkaar voort, het verhaal is geschreven naar de hand van het spijkerschrift van Aga Akbar. Hij schreef precies op wat hij op dat moment zag, dacht en voelde. Het boek is dan ook in grote lijnen op chronologische volgorde.
Bij sommige fragmenten kon ik de spanning echt voelen, bijvoorbeeld tijdens de verboden opdrachten die Ismaiel voor het verzet uitvoerde. Als iemand daar achter kwam, kreeg hij beslist ter plekke een kogel door zijn hoofd.
Soms moest ik erg lachen om de manier waarop Aga Akbar op bepaalde situaties kon reageren. Wanneer ze voor het eerst naar de grote stad gaan, ontdekt Aga Akbar dat de mensen daar heel anders leven. Hij besluit ook zo te leven. Als Ismaiel op een dag met hem meegaat ziet hij dat zijn vader onderweg een stropdas omdoet, een krant koopt (niet dat hij kan lezen maar…) en op het plein gaat zitten 'lezen'.
De manier waarop de regering met de bevolking omgaat vind ik echt verschrikkelijk. Als een gevangene vermoord is, laten ze dat niet aan de ouders weten. Deze zitten dan tijdens het bezoekuur te wachten en als er niemand is gekomen, weten ze hoe laat het is. Als ze dan moeilijk gaan doen worden ze zo de gevangenis uitgesleept en voor de deur neergegooid. Deze leiders doen net alsof de mensheid een grote dierentuin is. Het verschil tussen Nederland en zo'n onderdrukt land is zo ongelofelijk groot, de eendjes bij ons in de grachten worden nog beter behandeld dan de mensen daar. Ik snap niet dat dat nog kan in deze tijd.
De gebeurtenissen blijven boeien, sterker nog... ik vond het boek steeds beter worden. Het eerste deel werd er vooral een beetje uitgelegd wat er aan het verhaal voorafgaat, daarna begint pas echt het verhaal over het leven van Aga Akbar, Ismaiel en de andere gezinsleden. Pas dan raak je echt betrokken bij het verhaal en blijf je doorlezen omdat je wilt weten waar deze ellende eindigt.
Personages
Eigenlijk zijn er twee hoofdpersonen. De doofstomme Aga Akbar en zijn zoon Ismaiel.
Aga Akbar heeft niet bepaald als een held geleefd, hij kon niets zonder zijn zoon. Hij is wel als een held gestorven, dapper en vol liefde voor zijn kinderen.
Het is moeilijk om hem echt te begrijpen, omdat niemand eigenlijk begrijpt hoe hij denkt en wat hij voelt. Toch gaat hij voor je leven, op dezelfde manier als hoe hij voor zijn medemens leeft. Hij blijft een mysterie, maar je hebt wel respect voor hem. Dat is al een bewijs dat je in zijn personage gelooft. Zijn gedrag kan ik niet afkeuren, omdat ik weet dat hij er niets aan kan doen. Bovendien is het wel duidelijk dat hij alles met goede bedoelingen doet. Hij komt op mij over als een lieve en zachtaardige man met een grote handicap.
Zijn zoon Ismaiel is, zoals hij zelf zegt, Aga Akbars mond, verstand en geheugen. Als kleine jongen moest hij al voor zijn vader zorgen. Hierdoor heeft hij een groot verantwoordelijkheidgevoel en is ontzettend dapper en sociaal. Je komt niet echt te weten wat hij zelf precies voelt en hoe hij de dingen ervaart, omdat hij vooral over zijn vader vertelt. Wel weet je wat hij allemaal doet en dat dwingt al groot respect af. Behalve dat hij een vader voor zijn vader is, durft hij zich te verzetten tegen de onderdrukkers terwijl hij weet wat de gevolgen kunnen zijn.
Ik sta helemaal achter hem, maar zelf zou ik het lef niet hebben. Hij zet constant zijn leven op het spel door voor een beter leven te strijden. Ik denk dat ik dat niet in Iran zelf zou durven. Ik zou vluchten (zoals hij later zelf ook doet) en dan vanuit een veilig land actie ondernemen tegen de stand van zaken.
Opbouw
Het boek begint met een proloog. Het is een verhaal uit het heilige boek in het huis van Aga Akbar. Het gaat over een aantal mannen die 300 jaar in een grot hadden geslapen, toen ze naar buiten kwamen merkten ze dat alles veranderd was.
Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste gedeelte gaat over het leven van Aga Akbar, voor Ismaiels geboorte en het wordt verteld door een alwetende verteller.
Het tweede deel wordt verteld door Ismaiel en gaat over de tijd die Ismaiel en Aga Akbar samen doorbrachten. Dit is geschreven naar de hand van het spijkerschrift.
Het derde deel begint bij het vertrek van Ismaiel, de alwetende verteller vertelt over het laatste deel van Aga Akbars leven.
Ik vind het niet ingewikkeld, maar juist erg verhelderend. Je kent zo het volledige verhaal omdat je van verschillende kanten informatie krijgt. Het verhaal is in een zekere zin wel spannend, niet dat je op het puntje zit van je stoel, maar wel dat je door blijft lezen omdat je wilt weten hoe dit verhaal eindigt. Er gebeuren steeds meer tragische dingen, waardoor je je afvraagt of het ooit nog goed kan komen.
Het eerste deel van het boek bestaat bijna alleen maar uit flashbacks, dat is erg handig omdat je deze informatie nodig hebt om de rest van het verhaal te begrijpen.
Het boek eindigt met hetzelfde verhaal als aan het begin. Hieraan wordt toegevoegd, dat de verdwenen Goudklokje nu misschien wel in de grot zit en dan over 300 jaar zal ontwaken en zal merken dat alles veranderd is. Dit vond ik een ontzettend mooi einde. Hiermee zegt de schrijver dat hij ondanks alle ellende erin gelooft dat het in de toekomst beter zal worden.
Taalgebruik
Het taalgebruik is absoluut niet moeilijk. Het is ook geschreven door iemand wiens moedertaal niet Nederlands is. Toch is het verhaal wel erg mooi geschreven, misschien juist door de simpelheid waarmee hij ingewikkelde gebeurtenissen uit kan leggen. Dat maakt het waarschijnlijk zo aangrijpend, er wordt niet omheen gepraat. Dit past ook bij het denken van de doofstomme Aga Akbar.
Eindoordeel
Ik kan niet anders zeggen dan dat ik enorm veel bewondering voor Kader Abdolah heb. Niet alleen omdat hij zo goed in het Nederlands kan schrijven, maar vooral omdat hij durft bloot te geven wat hij zelf ook mee heeft gemaakt. Het zijn grotendeels zijn belevenissen en dit is zijn verzet tegen het onrecht. Een verzet in de vorm van een ontroerende en zeer aangrijpende roman, die 'Allah' ook eens zou moeten lezen.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen